Mắm tép tiến vua – Thứ đặc sản nhà quê nổi như cồn

Từ những con tép nhỏ, thân hình xanh trong, được người dân làng Đình Trung, xã Hà Yên (nay xã Yên Dương, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hoá) đã chế biến thành món mắm tép có hương vị thơm ngon. Xưa kia, mắm tép ở đây được chọn để tiến vua, và giờ, mắm tép thành đặc sản nức tiếng được nhiều người biết đến.

Mắm tép tiến vua có mùi thơm, màu đỏ au và vị ngọt tự nhiên

Đặc sản mắm tép tiến vua có gì mà khiến người ta khắc khoải mong chờ!

Có những bữa tiệc vun đầy các món ngon, của lạ mà sao lười đụng đũa; có những món ăn quê mùa mà cứ bắt nhớ riết róng, mà khắc khoải chờ mong. Đó là những món ăn theo vị đúng như thời xưa, cái hương vị, phong vị vẫn ươm đầy nét riêng của vùng miền ấy.

Nếu có dịp về thăm làng Đình Trung, gặp những người cao tuổi kể lại, bạn sẽ hiểu được, sở dĩ mắm tép nơi đây được mệnh danh là "Mắm tép tiến vua" là vì sao. Đó là vì loại mắm này, khi chưng lên có màu sắc và hương vị cực kỳ thơm ngon. Màu mắm là màu đỏ au, vị ngọt tự nhiên…Xưa kia, người dân làng Đình Trung thường chọn những vại mắm ngon nhất để cung tiến nhà vua.

Mắm được làm từ con tép riu hay còn gọi là tép rong sống ngoài tự nhiên. Những con tép được đánh bắt trên dòng sông Hoạt, các kênh quanh vùng. Chúng có thân hình nhỏ, xanh trong. Chính con tép này đã làm nên thương hiệu của món mắm tép tiến vua nức tiếng ở xứ Thanh.

Trong làng có những gia đình làm mắm tép hơn 20 chục năm. Họ tự hào về loại mắm tép ngon bậc nhất này.

Nguồn gốc món tép tiến vua

Cứ tới tháng 11, 12 hằng nằm, trên các kênh và sông chảy qua địa phận xã Hà Dương đầy ắp những con tép rong. Dân làng rủ nhau đi bắt tép riu về ăn. Tép nhiều đến mức mà họ chẳng ăn hết, vậy là người dân nghĩ là cách chế biến thành mắm để có thể để được lâu hơn. Vậy là món mắm tép ra đời.

Người trong làng kể, mùa tép đến, từ sáng sớm, những người phụ nữ trong làng đã đem theo cái xiếc – 1 vật dụng làm bằng trẻ, có hình tam giác, đầu to đuôi nhỏ, họ đi ra sông Hoạt, sông Tam Điệp, các vùng đồng chiêm trũng hoặc các kênh quanh vùng để bắt tép. Con tép riu đánh về được người dân nhặt sạch rong rêu, cá tạp, rửa sạch, để ráo nước...Sau đó mang tép ướp theo tỷ lệ 10 bát tép thì cho 4 bát muối và 2 bát thính (gạo rang giã nhỏ), trộn cho thật đều đến khi con tép đỏ lên thì dừng.

Tép được làm sạch, không lẫn tạp chất, rong rêu rồi ủ vào chum vại

Mắm tép tiến vua được làm như thế nào?

Để làm ra món mắm tép tiến vua, người dân Đình Trung chú ý từng công đoạn một và công đoạn nào cũng đề cao sự sạch sẽ, cẩn thận vì đó là những yếu tố cho ra đời mắm ngon. Từ việc rửa tép, làm sạch chum vại cũng tốn nhiều công sức. Người dân lựa tép kỹ để không bị lẫn một con cua nhỏ hay một con cá vì không muốn làm hỏng vại mắm tép. Thêm nữa, để làm món mắm tép ngon, người dân nơi đây dùng các chum sành và chum ủ phải ngâm qua bã rượu diệt khuẩn trước, đổ nước xâm xấp, đậy kín hoàn toàn.

Mắm tép lấy ra từ vại có mùi thơm và màu đỏ au

Tùy vào từng mùa, từng kiểu thời tiết mà thời gian ủ mắm tép lâu hay chóng. Nếu mắm được ủ vào những ngày nóng trong mùa hè thì 15 ngày là lấy lên ăn được, còn về mùa lạnh giá, mùa đông thì phải mất 20 ngày. Mắm tép ủ càng lâu thì ăn càng ngon và thường có mùi thơm, màu đỏ au.

Mắm tép là nguyên liệu làm món mắm tép chưng thịt ngon nức tiếng

Mắm tép làng Đình Trung được chế biến rất đơn giản, mắm có thể chưng lên để chấm với các đồ luộc như thịt ba rọi luộc, cà muối xổi, rau củ quả luộc... Mắm tép cũng là nguyên liệu để làm nên món mắm tép chưng thịt trứ danh. Ở TP HCM bạn muốn thưởng thức mắm tép chưng thịt loại ngon, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, nguyên liệu cao cấp - đặc sản nức tiếng miền Bắc, bạn có thể đặt hàng tại đây.